Thăng trầm làng dệt chiếu Định Yên

Các làng nghề truyền thống là một trong những bản sắc dân tộc đáng lưu giữ của Việt Nam. Tuy nhiên có tuổi đời càng cao thì làng nghề càng trải qua nhiều thăng trầm và làng chiếu Định Yên cũng không ngoại lệ. Đứng trước khó khăn tìm đầu ra cho sản phẩm, làng chiếu này đã từng rơi vào bế tắc, mai một để rồi hồi sinh như hiện tại.

Cứ vào khoảng tháng 10 hàng năm, trong bầu không khí se se lạnh của những ngày đầu đông, xã Định Yên (huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp) lại rộn ràng, tất bật trong tiếng âm vang của những khung dệt truyền thống hòa lẫn với âm thanh kẽo kẹt phát ra từ máy dệt chiếu tự động trong các cơ sở sản xuất gần đó, bởi nơi đây tồn tại làng nghề dệt chiếu truyền thống có tuổi đời trăm năm, cung cấp hàng ngàn tấm chiếu cho thị trường mỗi dịp tết đến xuân về.

Xuân về làng chiếu Định Yên lại với nhịp sống vội vã

Cách đây hơn 300 năm, Định Yên còn là một vùng đất hoang chưa qua cải tạo, vì thế canh tác cây lương thực không mang lại năng suất cao, ở vùng trũng thấp nước phèn ngập quanh năm ấy, chỉ có cây lát mới kiên trì bám rễ và vươn lên xanh mướt. Người dân nơi đây vì kế sinh nhai đã tận dụng loài cây thân mềm này để dệt nên những tấm chiếu màu sắc sặc sỡ và vô cùng bắt mắt với đa dạng mẫu mã như: Chiếu bông vuông hình con cờ, chiếu Trà Niên, chiếu vảy ốc, chiếu cổ,...Về sau nghề dệt chiếu lan rộng trên khắp địa bàn xã và hình thành nên làng nghề nổi tiếng như ngày nay.

Dệt chiếu không quá khó nhưng vì trải qua nhiều công đoạn như cắt, phơi, nhuộm, dệt nên những người thợ thủ công theo nghề thường rất vất vả. Người dân trong làng truyền tai nhau bí quyết để chiếu dệt ra được bền, đẹp thì trước tiên phải chọn cây lác thật già, các sợi lác nhất định phải đều, không quá to cũng không quá nhuyễn. Toàn bộ quy trình sản xuất chiếu cần phải có 2 người, 1 người chùi lác và 1 người dệt. Hai nghệ nhân phối hợp với nhau vô cùng ăn ý, khi một người đưa sợi lát vào khung, người khác dập khung dệt thật mạnh để sợi lát dính liền nhau. Toàn bộ quy trình diễn ra với tiết tấu nhịp nhàng hòa cùng âm thanh lạch cạch vang vọng khắp ngôi nhà. Qua sự sắp đặt của đôi bàn tay tài hoa, những hoa văn đủ màu sắc của chiếu dần hiện lên. Nhiều khách du lịch tận mắt chứng kiến quá trình này đều phải ngỡ ngàng, vì không ai ngờ rằng từ những sợi lác mỏng manh qua óc sáng tạo và tay nghề điêu luyện của các nghệ nhân lại có thể dệt nên một tấm chiếu đẹp mắt đến vậy.

Nếu trước đây người dân làm miệt mài 1 ngày chỉ được vỏn vẹn 2-3 đôi chiếu, thì ngày nay nhờ vào quá trình cơ giới hóa, năng suất của thợ dệt chiếu tăng lên đáng kể, trung bình 1 người có thể sản xuất đến 10 chiếc/ngày.