Gần đây, MassPhoton HK Limited (trụ sở Hồng Kông) đã hợp tác thành lập một trung tâm nghiên cứu và thiết kế toàn cầu trong lĩnh vực bán dẫn. Đáng chú ý rằng, Tổng Giám đốc điều hành doanh nghiệp là Tiến sĩ Liao Yitao người bị chuyên gia quan ngại vì từng làm việc với Quân đội Hoa Kỳ.
Tiến sĩ Yitao Liao - Tổng giám đốc điều hành của MassPhoton (Nguồn: Hong Kong Science and Technology Parks Corporation)
Theo truyền thông, Tiến sĩ Yitao Liao từng có thời gian dài được đào tạo tại Đại học Boston, đồng thời là thành viên thuộc Trung tâm Photonics - đơn vị làm việc trong lĩnh vực quân sự cùng Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ.
Báo cáo từ Quỹ Jamestown (The Jamestown Foundation) - Viện nghiên cứu chính sách và phân tích ở Washington, D.C ngày 8/8 cũng cho biết, ông Yitao Liao là “nhà khoa học tại Forefront of US Army Research” (cientist at Forefront of US Army Research) và “trước đây đã hợp tác với Quân đội Hoa Kỳ về các công nghệ tương tự” (who previously collaborated with the US Army on similar technologies).
Tuy nhiên, nay ông lại được giữ chức vụ cao nhất của MassPhoton HK Limited (MassPhoton) - một doanh nghiệp hoạt động trong cùng lĩnh vực thuộc Bắc Kinh.
Báo cáo của một viện nghiên cứu chính sách và phân tích ở Washington, DC (Nguồn: The Jamestown Foundation)
Vào ngày 30/7, nhiều tờ báo của Hồng Kông và châu Á (The Standard, MingPao, Nikkei Asia) đồng loạt đưa tin về sự kiện Trung Quốc công bố thành lập dự án “Dây chuyền thí điểm wafer epitaxial gallium nitride (GaN) bán dẫn thế hệ thứ ba” (Third-generation Semiconductor Gallium Nitride (GaN) Epitaxial Wafer Pilot Line) tại Đặc khu hành chính Hồng Kông.
Dự án do MassPhoton ký kết thỏa thuận hợp tác với Tập đoàn Công viên Khoa học (Hong Kong Science and Technology Parks Corporation, viết tắt: HKSTP). Trong đó, Tiến sĩ Yitao Liao đóng vai trò Tổng Giám đốc điều hành.
Toàn cảnh lễ ra mắt (Nguồn: Hong Kong Science and Technology Parks Corporation)
Trọng tâm chính của thỏa thuận hợp tác là phát triển các tấm wafer epitaxial Gallium Nitride (GaN) 8 inch và công nghệ điốt phát quang (light emitting diode, viết tắt: LED) liên quan. Với khoản đầu tư hơn 200 triệu NDT (27,9 triệu USD), mục tiêu của dự án hướng đến thiết lập một dây chuyền sản xuất thí điểm trong vòng 03 năm, đạt sản lượng hàng năm là 10.000 tấm wafer GaN.
Trên trang chủ của đối tác HKSTP, đơn vị này trích dẫn phát biểu của Tiến sĩ Yitao Liao cho biết, những tấm wafer này là công nghệ thiết yếu cho sự phát triển của ngành bán dẫn thế hệ thứ ba của Bắc Kinh, ứng dụng trong nhiều lĩnh vực công nghệ cao, bao gồm: Xe điện, truyền tải điện cao thế và trí tuệ nhân tạo (AI).
Bên cạnh chuyên môn kỹ thuật, một vấn đề khác nhận được nhiều sự quan tâm của dư luận và chuyên gia chính là xuất thân của Tổng Giám đốc điều hành MassPhoton.
Như đã đề cập, ông Yitao Liao từng được đào tạo tại Khoa Kỹ thuật (Engineering) sau đại học của Đại học Boston (Hoa Kỳ). Thông tin trên website MassPhoton cũng thể hiện, doanh nghiệp này sở hữu phòng thí nghiệm công nghệ khử trùng và khoa học ánh sáng tại Đại học Boston.
Mô tả trên trang web của MassPhoton (Nguồn: MassPhoton)
Theo nội dung một bài phỏng vấn Yitao Liao được chính Đại học Boston đăng tải vào năm 2016, Tiến sĩ Liao thừa nhận từng làm việc dưới sự hướng dẫn của Giáo sư Theodore Moustakas - nhà nghiên cứu người Hy Lạp về quang tử học và quang điện tử, người giữ chức danh Giáo sư xuất sắc tại Khoa Kỹ thuật Điện và Máy tính. Bên cạnh đó, ông Liao cũng là thành viên thuộc Trung tâm Photonics (Photonics Center) của trường Đại học Boston, sau đó phát triển công ty riêng tên “RayVio Corp” nhờ nguồn lực từ Trung tâm.
Bài phỏng vấn Yitao Liao do Đại học thực hiện (Nguồn: Boston University)
Bài báo viết: “Liao đã phát triển công ty tại Trung tâm Đổi mới Kinh doanh, một vườn ươm thuộc Trung tâm Photonics, sử dụng các nguồn lực của BU (Boston University) như Văn phòng Phát triển Công nghệ để phát triển và thương mại hóa công nghệ (Nguyên văn: Liao grew the company in the Business Innovation Center, an incubator in the Photonics Center, using BU resources like the Office of Technology Development to develop and commercialize his technology)
Một báo cáo khác về “Nghiên cứu và chèn công nghệ Photonics” (Photonics Research and Technology Insertion) của Trung tâm thông tin kỹ thuật quốc phòng (Defense Technical Information Center) Hoa Kỳ cho thấy, Trung tâm Photonics đã tiến hành dự án hợp tác với Phòng thí nghiệm nghiên cứu quân đội (Army Research Laboratory) về phát triển công nghệ photonic (quang tử), chuyển đổi công nghệ photonic thành các nguyên mẫu phục vụ nhu cầu của quân đội và thử nghiệm các nguyên mẫu công nghệ trong nhiều năm.
Báo cáo cho thấy Trung tâm Photonics nơi ông Yitao Liao từng làm việc có dự án phối hợp cùng quân đội Hoa Kỳ (Nguồn: Defense Technical Information Center)
Báo cáo này cho biết thêm, Trung tâm Photonics của Đại học Boston đã thực hiện một loạt dự án nghiên cứu và sản xuất (R&D) cấp cao các nguyên mẫu phần cứng để phát hiện bắn tỉa, phát hiện vi khuẩn và vi-rút, giao tiếp bằng laser, phát triển nguồn sáng xanh (UV), tia cực tím cũng như các hệ thống phát hiện nanophotonic.
Như vậy, Tiến sĩ Yitao Liao từng có thời gian dài được đào tạo tại Đại học Boston, đồng thời là thành viên thuộc Trung tâm Photonics - đơn vị làm việc trong lĩnh vực quân sự cùng Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ. Điều này dấy lên lo ngại rằng, sự tham gia của Yitao Liao vào ngành nghiên cứu, sản xuất, thúc đẩy phát triển bán dẫn ở Trung Quốc liệu có tạo nên tác động tiêu cực nào về rò rỉ bí mật công nghệ, đặc biệt là quốc phòng?
Kelvin Huynh
