Vào ngày 12/9, tại Trường Tiểu học số 1 Cát Tường, Sở Văn hóa Thể thao tỉnh Bình Định cùng Uỷ ban Nhân dân huyện Phù Cát phối hợp tổ chức Lễ đón bằng Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia “Nghề chằm nón ngựa Phú Gia”.
Đây là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia thứ 5 được ghi danh của tỉnh Bình Định sau Võ cổ truyền, Hát bội, Nghệ thuật Bài chòi, Lễ hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn. Tại buổi lễ có sự góp mặt của Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định - Lê Kim Toàn; Phó Chủ tịch Uỷ ban Nhân dân tỉnh Bình Định - Lâm Hải Giang; Chủ tịch Uỷ ban Nhân dân huyện Phù Cát – Nguyễn Văn Hưng; đại diện, lãnh đạo các sở, ban, ngành, địa phương.
Nón ngựa Phú Gia biểu tượng cho sự mạnh mẽ, uy nghiêm của con nhà võ gắn liền với đội quân Tây Sơn thần tốc. Nguồn: Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Việt Nam
Phát biểu ở buổi lễ, ông Lâm Hải Giang nhấn mạnh việc “Nghề chằm Nón ngựa Phú Gia” ghi danh Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia khẳng định giá trị bền vững, sức sống mãnh liệt của làng nghề. Đồng thời, tôn vinh biểu dương cộng đồng dân cư, nghệ nhân đã gìn giữ, bảo tồn, phát huy giá trị di sản. Đây không chỉ là niềm vinh dự, tự hào mà còn là trách nhiệm lớn lao của Đảng bộ, chính quyền, nhân dân huyện Phù Cát và cả tỉnh Bình Định.
Phó Chủ tịch Uỷ ban Nhân dân tỉnh Bình Định cho biết nón ngựa Phú Gia từ lâu trở thành sản phẩm thủ công truyền thống nổi tiếng được người dân xã Cát Tường duy trì, thực hành, lưu truyền qua nhiều thế hệ. Khi xưa, nón ngựa Phú Gia chỉ dành cho giới chức sắc và thượng lưu quyền quý. Trong thời đại phong kiến, những hoa văn “long, lân, quy, phụng” thêu trên nón cho biết phẩm hàm vị quan đang sử dụng, biểu hiện quyền uy người đội. Hiện nay, nón ngựa Phú Gia có mặt khắp nơi ở cả trong và ngoài nước.
Nón ngựa Phú Gia được làm thủ công với nhiều công đoạn công phu, có kết cấu đặc biệt, rất bền chặt, độ bền sử dụng lên đến hàng trăm năm. Nguyên liệu làm nón là lá kè (lá nón), ống giang (cật), rễ nứa… Để làm ra một chiếc nón ngựa đòi hỏi người nghệ nhân phải thực hiện 10 công đoạn một cách bài bản, đúng kỹ thuật. Mỗi công đoạn lại yêu cầu cách thức khác nhau từ tạo sườn cho đến thêu thuyền, kết lá…
Theo ông Nguyễn Văn Hưng - Chủ tịch Uỷ ban Nhân dân huyện Phù Cát, mảnh đất võ Bình Định có truyền thống lịch sử lâu năm cùng bề dày văn hóa truyền thống đặc sắc. Trong đó, phải kể đến Làng nghề nón ngựa Phú Gia có hơn 200 năm lịch sử. Nón ngựa Phú Gia gắn liền với đội quan Tây Sơn thần tốc, biểu tượng cho sự mạnh mẽ, uy nghiêm của con nhà võ. Dù trải qua hàng trăm năm, những chiếc nón nơi đây vẫn mang đậm bản sắc văn hóa miền đất võ, trời văn.
Nghề chằm nón ngựa Phú Gia. Nguồn: Uỷ ban Nhân dân tỉnh Bình Định
Ông Nguyễn Văn Hưng chia sẻ trong thời gian tới sẽ triển khai thành công Đề án Bảo vệ và phát huy giá trị của nghề thủ công truyền thống – “Nghề chằm nón ngựa Phú Gia” tại xã Cát Tường. Đây là tài nguyên văn hóa giàu tính nhân văn mang ý nghĩa nền tảng để ngành du lịch ngày càng có nhiều hoạt động phong phú. Ông khẳng định huyện Phù Cát tiếp tục hỗ trợ, khuyến khích các hộ gia đình, cơ sở sản xuất phát triển theo hướng liên kết tạo sản phẩm độc đáo, đặc trưng của làng nghề.
Ngoài ra, xây dựng, giới thiệu, quảng bá di sản, phát triển du lịch cộng đồng. Hình thành khu trưng bày sản phẩm làng nghề, khu trình diễn nghề truyền thống kết hợp giới thiệu, quảng bá thương hiệu gắn với hoạt động du lịch trải nghiệm. Đầu tư xây dựng các cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng, cải tạo môi trường, cảnh quan làng nghề phục vụ cho du lịch.
Ông Nguyễn Văn Hưng bày tỏ hy vọng những việc làm này góp phần tạo động lực cho những nghệ nhân an tâm giữ nghề. Đồng thời tiếp tục bảo tồn, lưu giữ nét truyền thống văn hóa riêng của Nón ngựa Phú Gia - sản phẩm thủ công độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa người Phù Cát, Bình Định.
Phương Vi
